اسیدوز
خانم اسلامی
پرخوری با مواد کربوهیدراته یا اسیدوز شکمبه یا لاکتیک اسیدوز شکمبه یا سوء هضم حاد
سبب شناسی:
این بیماری زمانی رخ می دهد که دام به مقادیر بالایی از کربوهیدرات های سهل الهضم دسترسی داشته باشد و یا با قابلیت تخمیر بالا مثل غلات (گندم و جو)، نان خشک، حبوبات و کنسانتره یا مواد غذایی که حاوی مقادیر زیادی قند هستند مثل میوه جات، محصولات ریشه ای مثل چغندر قند و مواد دانه ای رخ می دهد و می تواند منجربه اسید لاکتیک شکمبه و به دنبال آن اسیدوز متابولیک گردد.اسیدوز شکمبه می تواند اشکال مختلفی داشته باشد، از فرم فوق حاد که می تواند تهدید کننده زندگی حیوان باشد گرفته تا بیماری مزمن که تشخیص آن بسیار مشکل است.
روند بیماری زایی:
در اثر بیماری با مواد کنسانتره ای، مقادیر زیادی اسید چرب فرار تولید شده مثل استیک اسید، پروپیونیک، بوتیریک و ناگهان pH شکمبه پایین می آید و اکثر باکتری های گرم منفی از بین می روند. درPH پایین باکتری استرپتوکوکوس بویس رشد می کند. این باکتریPH شکمبه را به حدود 5/4 می رساند، و سبب افزایش لاکتوباسیل و اسیدهای ارگانیک شکمبه می شود که منجربه متابولیک اسیدوزیز می گردد.
نشانه های بالینی:
امتناع از خوردن غذا، بی اشتهایی کامل، کاهش سریع و زیاد شیر، افسردگی حیوان، لرزش ماهیچه ای، ناله، علائم دل درد گاهاً کمی بعد از بروز علائم بالینی، اسهال کف آلود و دارای رگه های خون، چشم ها سریعاً گود میوفتد، حرکات شکمبه متوقف، درجه حرارت زیر حد طبیعی، افزایش ضریان قلب تا 120_140،مدفوع که در ابتدا نرم، سبز مایل به زرد و بوی آن به شیرینی می زند ممکن است پس از چند ساعت به شکل منتشر و بدبو و کف آلود و به مقدار جزئی خون آلود باشد.
تصویر زیر نمونه ای از بروز اسهال آبشاری در گاوهاست:
نشانه های عصبی:
افسردگی تا نقطه کما، فشار دادن سر به دیوار و موانع، سفت و سخت شدن عضلات و کند شدن رفلکس پلکی.
در شکل تحت حاد نشانه های بالینی متغیر است. حیوانات اکثراً هوشیارند ولی دچار بی اشتهایی، افسردگی و دهیدراسیون گذرا هستند. درجاتی از استاز شکمبه هم داریم. در ملاسمه شکمبه همراه با بالوتمنت صدای شلب شلب داریم.
در شکل مزمن کاهش تولید شیر، درجات متغیری از بی اشتهایی همراه با گسترش زخم شیردان، تورم کبد و شکمبه وlaminitis (نفوذ هیستامین به بافت سم)
نشانه های بالینی متأثر از اسیدوز تحت حاد شکمبه نسبت به زمان آغاز کاهشPH شکمبه تأخیری اند.در ابتدا اپیتلیوم شکمبه ملتهب می شود، باکتری ها در پرزهای شکمبه کلونیزه شده و از راه زخم ها وارد گردش خون باب می شوند، و ممکن است باعث بروز آبسه های کبدی شوند.
در تصویر زیر نقاط A و B نشان دهنده علائم نکروز در پرزهای دیواره شکمبه می باشد:
درمان:
درمان در نشخوارکنندگان بر سه اصل استوار است:
- درمان اسیدوز شکمبه و جلوگیری از تولید اسید لاکتات
- اصلاح و جبران مایعات و الکترولیت های از دست رفته و حفظ و نگهداری حجم خون در گردش
- اصلاح و برگرداندن حرکات پیش معده و روده به حالت طبیعی
- در اختیار گذاشتن علوفه خشک با کیفیت و خوش خوراک
- استفاده از ترکیبات مخمر، محتویات دیواره مخمر و ترکیبات زئوتکنیک موجود در محصول ماکوبایند
- تجویز سیستمیک یا خوراندن ماکوبافر (بافر تخصصی شرکت ماکیان نوآور امروز) از راه دهانی که تنظیم کننده PH است.
- استفاده از ماکومینرال ها از جمله اکسیدمنیزیوم تولیدی شرکت ماکیان نوآور با خلوص40 درصد و یا بی کربنات سدیم با دز مصرف 1 تا 3 درصد خوراک نهایی (TMR)
تیم علمی ماکیان نوآور
دکتر منا بخشی
