اثرات آفلاتوکسین ها بر طیور

- آثار سمی آفلاتوکسینها در جوجه های گوشتی

نشانه های بالینی، جراحات ماکروسکوپیک، هیستوپاتولوژی و نیز تأثير سم بر عملکرد جوجه گوشتی در آفلاتوکسیکوز تجربی و طبیعی از سرتاسر دنیا گزارش شده است. بی اشتهایی، کاهش وزن، افزایش ضریب تبدیل غذایی، افسردگی، عدم تعادل و زمین گیری از نشانه های اولیه مسمومیت با این سم است که در صورت تداوم، پرنده مبتلا تلف می شود .

در کالبد گشایی، کبد ترد، متورم و نکروزه دیده می شود، ضمن اینکه آفلاتوکسین موجب بزرگی طحال، پانکراس و نیز تحلیل بورس فابریسیوس و تخليه لمفوسیت های آن می شود. در بررسی میکروسکوپیک، واکوئوله شدن هپاتوسیتها، هیپرپلازی سلول های مجاری صفراوی و افزایش ذخيرة چربی در کبد یا عارضه کبد چرب از دیگر نشانه های ناشی از مسمومیت مزمن با آفلاتوکسینهاست .

با مصرف جیرۂ آلوده به آفلاتوکسین هماتوکریت، هموگلوبین کاهش، و نیز تابلوی پروتیین تام سرم به علت کاهش مقادیر آلفا و بتا گلوبولین و آلبومین تغییر می یابد. بنابراین در ماکیان، تغییر فعالیت آنزیم های سرم می تواند معیاری برای ارزیابی مسمومیت با آفلاتوکسین باشد.

- آثار سمی آفلاتوکسین ها در مرغان تخم گذار

کاهش تولید تخم و وزن آن، افزایش چربی کبد و تغییر در برخی از پارامترهای بیوشیمیایی سرم از برجسته ترین تظاهرات آفلاتوکسیکوز تجربی در مرغان تخم گذار است. به نظر می رسد که آفلاتوکسین از راه اختلال در انتقال چربی از کبد به تخمدان، بر مقدار تولید تخم تأثیر می گذارد. تلفات زیاد و کاهش ناگهانی تولید تخم در موارد بروز طبیعی آفلاتوکسیکوز هم گزارش شده است.

آثار آفلاتوکسین بر سیستم ایمنی طیور

هر چند تضعیف ایمنی ناشی از آفلاتوکسین B در ماکیان و بوقلمونها پیاپی گزارش شده است، مکانیسم این سرکوب به طور کامل مشخص نیست. آثار سوء آفلاتوکسین بر کمپلمان، انترفرون و پروتئین های سرم، متعاقب آسیب های کبدی و مهار ساخت پروتیین ها، از دلایل احتمالی تضعیف ایمنی است. از طرفی آفلاتوکسین موجب آپلازی تیموس و تضعیف ایمنی سلولی، کاهش ۳۸-۲۵ درصدی وزن بورس فابریسیوس و تخليه لنفوسیتهای آن در جوجه هایی شده است.

در پژوهشی آفلاتوکسین فعالیت کمپلمان را در ماکیان و بوقلمونها کاهش داده و اثر سوهن پادتن علیه پاستورلا مولتی سیدا و ویروس نیوکاسل داشته است، به نظر می رسد که افلاتوکسین بر ایمنی سلولی و مقادیر زیاد آن، بر تولید ایمونوگلوبین و ایمنی هومورال تأثیرمیگذارد.

سم زدایی جیره غذایی آلوده به آفلاتوکسین

 - تغییر جیره غذایی

آلودگی مواد غذایی و جیره به آفلاتوکسین ها در حقیقت اجتناب ناپذیر است، به ویژه در منا گرمسیری که رطوبت و دمای محیط شرایطی را برای رشد قارچ آسپرژیلوس و در نتیجه تولید مایکوتوکسین ها فراهم می کند. به همین دلیل، سیاست های مختلفی در جهت به حداقل رساندن آثار سوء آفلاتوکسین ها بر حیوانات مزرعه و نیز پیشگیری از انتقال آن به انسان صورت گرفته است. این برنامه ها شامل استفاده از مکمل های غذایی و سم زدایی جیره آلوده به آفلاتوکسین است (۴۰).

افزودن آنتی اکسیدان های طبیعی و ساختگی، ویتامین های محلول در آب و چربی، سلنیوم، اسیدهای آمینه گوگرددار و آنتی بیوتیک ها به جیرۀ طیور و افزایش سطح پروتیین خام جیره، شیوه هایی هستند که برای مقابله با آثار سوء آفلاتوکسین مورد توجه قرار گرفته است. در پژوهشی افزایش پروتئین و ویتامین های ریبوفلاوین، پیریدوکسین، اسیدفولیک و کولین موجب محافظت بلدرچین های ژاپنی تخم گذار در برابر آثار سوء آفلاتوکسین شده است. آثار متقابل آفلاتوکسین با ویتامین ها در پرندگان به روشنی بیان نشده است و اقتصادی بودن این روش ها در شرایط مزرعه هم باید مورد توجه قرار گیرد .

آزمایش های تغذیه ای نشان داده است که افزودن ویتامین ها به جیره، حتی تا ۴ برابر مقادیر توصیه شده در NRC، بر اثر سوء آفلاتوکسین روی رشد جوجه ها مؤثر نخواهد بود . در حالی که جیره های دارای آفلاتوکسین و فقیر از ویتامین D و کوله کلسیفرول بر سرعت رشد جوجه تاثیر منفی داشته و سبب تشدید بروز ناهنجاریهای استخوانی، از جمله TD شده است که شاید به اثر سوء آفلاتوکسیکوز در روند تولید متابولیت های مختلف ویتامین D در کلیه مربوط باشد.

-سم زدایی جیره و مواد غذایی آلوده به آفلاتوکسین

اقداماتی که برای زدودن آفلاتوکسین از جیره و مواد غذایی انجام می گیرد بر تجزیه، تخریب، غیرفعال کردن یا حذف سم از مواد غذایی به روشهای فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیک متمرکز شده است. از طرفی فرایند سم زدایی موفق، باید اقتصادی و قادر به حذف همه سم و باقیمانده های آن باشد و در عین حال اثر سویی بر ارزش غذایی فراورده ایجاد نکند. روشهای فیزیکی سم زدایی شامل:

استخراج با حلال های آلی، غیرفعال کردن با حرارت، اشعه دادن و جذب سطحی آن است زن

با حرارت بسیار مقاوم اند، بنابراین شیوه های حرارتی، تغيير اندکی در مقدا آفر توکسین جیره ایجاد می کند. در عوض، ترکیباتی وجود دارند که از دستگاه گوارش جن و با ایجاد پیوند فیزیکی با سموم، از جذب آنها ممانعت به عمل می آورند.

درمان با مواد جاذب همواره یکی از مهم ترین شیوه های جلوگیری از جذب مواد سمی د گوارش بوده است. استفاده از مواد جاذب نظیر ذغال فعال و سیلیکات به صورت وسیع در حیوانی معرض آفلاتوکسین های جیره قرار گرفته اند، بررسی شده است. به طور معمول زغال فعال، با دز ۲۰-۱۲وزن بدن در حیوانات اهلی تجویز می شود. در پژوهشی افزودن ppm ۲۰۰ زغال فعال به جیره جوجه های گوشتی که دارای ppm.0.5آفلاتوکسین B1 بود تا حدودی در کاهش آثار سوء آفلاتوکسین بر سرعت رشد و پارامترهای بیوشیمیایی آن مؤثر بوده است .

آلومینوسیلیکات سدیک-کلسیک هیدارته (HSCAS) که اغلب برای جلوگیری از سفت شدن جیره حیوانات به آن اضافه می شود، برای کاهش سطح آفلاتوکسین در دسترس از راه جذب انتخابی، استفاده شده است. در پژوهشی افزودن HSCAS به جیره جوجه های گوشتی و بوقلمون های جوان اثر تضعیف کنندگی آفلاتوکسین بر رشد را به طور معنی داری کاهش داد. در حالی که از آثار سمی تریکوتسن یا اکراتوکسین A محافظت به عمل نیاورد.

در کشورهای آفریقای جنوبی، سنگال، برزیل و چندین کشور از اعضای جامعه اقتصادی اروپا مانند فرانسه، آمونیاک یا ترکیبات مرتبط با آن بیشترین کاربرد عملی را برای زدودن آلودگی به آفلاتوکسین در فراورده های خام کشاورزی مانند ذرت، تخم پنبه و کنجاله های تخم پنبه و بادام زمینی به عهده دارد . استفاده از پراکسید هیدروژن ( H2O2) یکی دیگر از روش های شیمیایی است که برای خنثی کردن آفلاتوکسین یا مهار تولید آفلاتوکسین استفاده میشود. H202 یک ترکیب اکسید کننده قوی است که سبب از بین رفتن آفلاتوکسینها به مقدار ۹۷ درصد در مواد غذایی می شود.